Alvleesklierontsteking (pancreatitis) is een aandoening waarbij de alvleesklier, of pancreas, ontstoken is. De alvleesklier speelt een belangrijk rol bij de vertering van voedsel en bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel.  

Bij een plotse ontsteking die maar kort duurt, is er sprake van acute pancreatitis. Meestal verdwijnt de ontsteking na enkele weken en is er geen blijvende schade. Soms is de ontsteking ernstiger en is de alvleesklier wel blijvend beschadigd. Ongeveer tien procent van de patiënten met een acute vorm, krijgt chronische pancreatitis. Bij chronische pancreatitis geneest de ontsteking niet of keert ze steeds terug. De alvleeskliercellen sterven af en de functie van de alvleesklier gaat steeds verder achteruit.

Zowel bij acute als chronische pancreatitis kunnen er klachten ontstaan van hevige buikpijn die  uitstraalt naar de rug, linkerzij en linkerschouder. Andere mogelijke klachten zijn lichte koorts, misselijkheid, braken, versnelde ademhaling en een pijnlijke opgezette buik. De klachten kunnen erger worden na de maaltijd  en verminderen vaak door rechtop te zitten of voorover te leunen. Als gevolg van de ontsteking kan de galblaas worden afgesloten. Er ontstaat dan geelzucht.

Bij chronische pancreatitis is de productie van de spijsverteringsenzymen verminderd. Bij een tekort aan enzymen kunnen de vetten niet goed verteerd worden en verlaten ze onveranderd het lichaam via de stoelgang (vetdiarree). Vetdiarree en angst om te eten, omwille van de pijn, kunnen leiden tot ernstig gewichtsverlies. Bij sommige patiënten ontstaat er een pseudo-cyste, een holte gevuld met vocht. Wanneer de cyste tegen de maag of darm drukt, treden er klachten van misselijkheid, braken en pijn op.

Lees meer

Lees minder

De voornaamste oorzaken van alvleesklierontsteking zijn alcoholmisbruik en galstenen.

Andere, minder vaak voorkomende, oorzaken zijn:

• stofwisselingsziekte;
• bepaalde medicatie;
• tumor;
• beschadiging alvleesklier door verkeersongeluk of operatie.

Soms kan er geen duidelijke oorzaak aangetoond worden.

Lees meer

Lees minder

Bij ontsteking zijn er enkele dieetmaatregelen nodig:

• Neem meerdere kleine maaltijden, verdeeld over de dag.
• Beperk de vetinname. Gebruik weinig bak –en braadvetten en beperk het gebruik van vette vleeswaren, vet vlees, vette zuivelproducten, koekjes, chocola, chips,….
• Beperk het gebruik van suiker. Vervang suiker eventueel door zoetstof.
• Alcohol is volstrekt afgeraden.
• Vermijd sterke kruiden.
• Zorg voor voldoende vezels in de voeding zoals in volkoren brood, volkoren deegwaren, groenten en fruit.

Met een aantal leefregels kan je de kans op een acute pancreatitis verkleinen:

• Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding en drink voldoende.
• Beperk de alcoholinname tot maximaal twee glazen per dag.
• Rook niet.

Lees meer

Lees minder

Contacteer je arts als u denkt dat je een alvleesklierontsteking hebt.

Je kan dit herkennen aan volgende symptomen:

• hevige pijn in de buik, die uitstraalt naar de rug, zij en schouder;
• misselijkheid, braken;
• verminderde eetlust;
• lichtgekleurde ontlasting of donkere urine.

Lees meer

Lees minder

Voor het stellen van de diagnose zijn er verschillende onderzoeken mogelijk. Via een bloed –en urineonderzoek kunnen amylase en lipase (spijsverteringsenzymen)in het bloed en de urine opgespoord. Via een echografie, een CT-scan of MRI-scan kan de alvleesklier in beeld gebracht worden en kan de mogelijke oorzaak van de ontsteking achterhaald worden.

Lees meer

Lees minder

Bij ontsteking zijn er enkele dieetmaatregelen nodig:

• Neem meerdere kleine maaltijden, verdeeld over de dag;
• Beperk de vetinname. Gebruik weinig bak- en braadvetten en beperk het gebruik van vette vleeswaren, vet vlees, vette zuivelproducten, koekjes, chocola, chips,….
• Beperk het gebruik van suiker. Vervang suiker eventueel door zoetstof;
• Alcohol is volstrekt afgeraden;
• Vermijd sterke kruiden;
• Zorg voor voldoende vezels in de voeding zoals in volkoren brood, volkoren deegwaren, groenten en fruit.

Met een aantal leefregels kun je de kans op een acute pancreatitis verkleinen:

• Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding en drink voldoende. Concreet:
• Eet minstens 200g groenten en 2 tot 3 stukken fruit per dag;
• Eet voldoende vezels uit volkoren brood, volkoren pasta, bruine rijst, haver, ongesuikerde muesli, groenten, fruit,….
• Beperk de inname van verzadigde vetten zoals in vet vlees, vette vleeswaren, volle zuivelproducten, koekjes, chocolade, zoute snacks, harde margarine, gefrituurde etenswaren,…
• Vermijd producten met veel cholesterol zoals eidooiers (maximum 2 per week), orgaanvlees (lever, nieren) en schaal- en schelpdieren (garnalen, mosselen,..);
• Zet 2x per week vis op het menu en kies daarbij 1x voor vette vis  (zalm, makreel, haring, sardienen,…);
• Beperk de alcoholinname tot maximaal twee glazen per dag;
• Rook niet.

Eet gezond. Enkele algemene regels:

• Zorg voor regelmaat:
• Eet op regelmatige tijdstippen;
• Sla geen maaltijden over;
• Neem 3 hoofdmaaltijden en eventueel twee tot drie tussendoortjes.
• Eet gevarieerd.
• Beperk vette en suikerrijke voeding.
• Eet minstens 200g groenten en 2 tot 3 stukken fruit per dag.
• Eet voldoende vezels uit volkoren brood, volkoren pasta, bruine rijst, haver, ongesuikerde muesli, groenten, fruit,… . Vezels hebben een cholesterolverlangend effect.
• Wees matig met zout.
• Drink niet meer dan 2 glazen alcohol per dag.

Hieronder enkele concrete adviezen

Dranken

• Drink 1,5l tot 2l per dag. Bij voorkeur water.
• Vermijd frisdranken. Deze bevatten erg veel suiker. Teveel suiker leidt tot een verhoging van triglyceriden en zo ook tot een te hoge cholesterol.

Granen en zetmeelhoudende producten

• Eet bij voorkeur volle granen zoals in volkoren brood, volkoren pasta, bruine rijst, haver, ongesuikerde muesli, …
• Vermijd croissants, koffiekoeken, rozijnenbrood, sandwiches,…. Deze bevatten veel vetten en suikers en leveren nagenoeg geen voedingsstoffen.
• Gekookte aardappelen hebben de voorkeur.
• Bereid aardappelpuree enkel met melk, gebruik geen boter of eieren.
• Vermijd vette aardappelbereidingen zoals frieten, kroketten, gratin,…

Groenten en fruit

• Groenten en fruit zijn rijk aan vezels. Eet minstens 200g groenten en twee tot drie stukken fruit per dag.
• Diepvriesgroenten zijn even gezond als verse groenten. Vermijd echter diepvriesgroenten bereid in saus.
• Groenten uit blik zijn een gezond en snel alternatief bij tijdsgebrek. Ze bevatten echter erg veel zout. Gebruik met mate.
• Er bestaan veel verschillende soorten groenten en fruit. Variëren is de boodschap!
• Vermijd fruit op siroop. Blikfruit in eigen sap kan wel.

Vlees, vis en eieren
Kies voor mager vlees, zoals

• gevogelte (zonder vel): kip, kalkoen, struisvogel, wilde eend,....
• kalf, rund.
• puur rundsgehakt.
• paard.
• wild (konijn, haas, hert, ree, everzwijn).
• mager varkensvlees (haasje, mignonette, gebraad),
• mager lamsvlees (bout, filet).
• Magere vleeswaren zoals kippenwit, kalkoenham, ontvette ham, rosbief, filet d’anvers, paardenrookvlees, filet de sax, gebraad.

Vermijd vet vlees zoals:

• vet varkensvlees (spieringkotelet, spek, ribbetjes).
• gehakt (gemengd, varken, gevogelte).
• lamsschouder.
• schapenvlees.
• orgaanvlees (lever, zwezerik, tong).
• kant- en klare vleesgerechten.
• gepaneerde vleessoorten.
• vette vleeswaren (salami, boterhamworst, paté, bereide salades).

Vis is rijk aan onverzadigde vetten. Vette vis is rijk aan omega 3 vetzuren, die een gunstig effect hebben op de cholesterol.

• Eet twee tot drie maal per week vis, waarvan minstens één keer vette vis.
• Mager: kabeljauw, schelvis, wijting tong, zeebaars, pladijs, zeewolf,… .
• Vette vis: haring, zalm, sardienen, ansjovis,... .
• Vermijd gefrituurde of gepaneerde vis.
• Schaal- en schelpdieren (garnalen, krab, mosselen,…) bevatten veel cholesterol. Beperk tot één maal per veertien dagen.

Eet niet meer dan twee eidooiers per week. Dit geldt voor alle bereidingen met eieren, dus ook pannenkoeken, gebak, mayonaise,… Je kunt een omelet ook bereiden met één eidooier en twee of drie eiwitten.

Zuivelproducten

• Kies voor magere of halfvolle melk.
• Vermijd producten met volle melk, verse room, vette kaas of yoghurt.
• Kies voor magere of halfvolle yoghurt of platte kaas.
• Vermijd vette kaassoorten (48+). Magere kaassoorten hebben een vetgehalte van maximaal 30+.
• Vermijd kant- en klare desserten op basis van melk (pudding, ijs, mousses,…).

Vetten
Belangrijker dan de totale vetinname is de kwaliteit van vetten.

• Beperk de inname van verzadigd vet en kies voor voedingsmiddelen die rijk zijn aan onverzadigde vetten (plantaardige olie, vette vis, noten, zaden).
• Verkies een plantaardige olie boven boter of margarine. .
• Er zijn speciale margarines met plantensterolen op de markt. Deze hebben mogelijk een gunstig effect bij personen met een hoge cholesterol omdat ze de opname  van cholesterol ter hoogte van de darm verlagen. Indien je al cholesterolverlagende medicatie gebruikt, bespreek dan het gebruik van dergelijk margarines eerst met je arts.
• Kies zoveel mogelijk voor gezonde bereidingswijzen zoals stomen, koken, grillen, braden,… .
• Vermijd transvetten (koekjes, fastfood, chips, gebak,…).
• Beperk zoveel mogelijk het gebruik van sauzen.

Tussendoortjes

• Eet maximaal twee tot drie tussendoortjes per dag.
• Kies voor caloriearme tussendoortjes zoals vers fruit, mager zuivelproducten, een droge koek, crackers, rijstwafel,… .
• Gebruik zoetstof in plaats van suiker (bijvoorbeeld aspartaam, stevia, tagatesse,… ).

Alcohol:
Drink maximaal twee glazen alcohol per dag.

Lees minder

Lees meer