Nierstenen zijn steentjes van onopgeloste afvalstoffen die hevige pijn kunnen veroorzaken. Ze  kunnen voorkomen in allerlei vormen, afmetingen en samenstellingen. Een niersteen kan in de nier blijven vastzitten, soms wel jaren. Gewoonlijk zonder klachten. Pas wanneer een niersteen los komt en  in de urineleider (verbinding tussen de nier en de blaas) terecht komt, kan er hevige pijn ontstaan. Heel kleine steentjes kunnen het lichaam spontaan verlaten via de urine, zonder dat we daar iets van merken. Pijnklachten ontstaan meestal pas wanneer een steentje vast komt te zitten in de urineleider. Er is dan sprake van een nieraanval of nierkoliek.  De urine kan niet meer goed passeren en hoopt zich op. Er ontstaat een overdruk. De nier zet uit en de urineleider blijft samenknijpen in een poging de niersteen voort te duwen. Er ontstaan volgende klachten:

• Hevige pijn die meestal in de rug begint en kan uitstralen naar de buik, lies en geslachtsorganen.
• Bloed in de urine (beschadiging urineleider).
• Misselijkheid, braken, onrustig gevoel.
• Vaak drang om te plassen maar de blaas niet kunnen leegplassen.
• Pijn bij het plassen.

Bij een nierkoliek worden in de eerste plaats pijnstillers voorgeschreven in combinatie met spierontspanners. Hierdoor zullen de urineleiders ontspannen, zodat de steen via de urine kan uitgeplast worden. Eens de steen is uitgeplast, verdwijnen de klachten snel. Grote nierstenen kunnen met een niersteenvergruizer afgebroken worden tot kleinere stukjes, die vervolgens via de urine uitgeplast worden.  Een andere mogelijke behandeling is een uteroscopie, waarbij de arts via de urinebuis een dunne holle buis (ureteroscoop) tot in de blaas brengt en de steen verwijdert. In zeer uitzonderlijke gevallen is een operatie nodig.

Nierstenen komen vaak voor. Ongeveer tien procent van de bevolking krijgt er ooit mee te maken. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen. Personen die al een niersteen hebben gehad, hebben een grotere kans om opnieuw een niersteen te krijgen.

Nierstenen kunnen sterk verschillen in samenstelling. De meeste stenen bevatten calcium (80 procent). Ongeveer 10 procent van de nierstenen bevat urinezuur, waarbij er soms een verband is met jicht. Nog eens ongeveer 10 procent van de nierstenen zijn struvietstenen, ontstaan bij urineweginfecties. In zeldzame gevallen (minder dan 1 procent) gaat het om cysteïnestenen.

Lees meer

Lees minder

Afvalstoffen, afkomstig van lichaamsprocessen, worden via het bloed naar de nieren vervoerd. In de nieren lossen deze afvalstoffen op in de urine en plassen we ze vervolgens uit. Wanneer bepaalde afvalstoffen niet helemaal kunnen oplossen in de urine of wanneer ze in te hoge concentratie aanwezig zijn, kunnen ze kristalliseren tot stenen.

In de meeste gevallen kan er geen duidelijke oorzaak aangetoond worden. De kans op een niersteen is groter bij sterk geconcentreerde urine. Dit kan het gevolg zijn van te weinig drinken of erg veel zweten (sporten, warm klimaat).
Andere mogelijke oorzaken zijn:

• teveel productie van bijschildklierhormoon (hyperthyreöidie);
• jicht (urinezuur);
• cystinurie (erfelijke afwijking);
• bepaalde medicatie;
• aanhoudende ontsteking urinestelsel;
• … .

Lees meer

Lees minder

Je hebt een niersteen:

• Drink niet teveel totdat je de steen hebt uitgeplast. Veel drinken kan een pijnaanval uitlokken.
• Plas in een potje en zeef de urine om de steen op de vangen. Op deze manier ben je zeker dat je de steen hebt uitgeplast en kan de samenstelling van de steen nadien onderzocht worden.
• Nadat je de steen hebt uitgeplast is het aan te raden om veel te drinken. Door veel te drinken, verdunt de urine en worden de nieren gespoeld.

Een niersteen voorkomen:
Het risico op een niersteen is het grootst bij een sterk geconcentreerde urine. De belangrijkste aanbeveling is om de urine te verdunnen door veel te drinken.

• drink twee tot drie liter vocht per dag. Door veel te drinken verdunt de urine en is de kans op vorming van nierstenen kleiner.
• Drink bij voorkeur water. Fruitsappen en frisdranken zijn omwillen van hun hoge suikergehalte af te raden. Vermijd coladranken. Deze zijn rijk aan fosforzuur, wat de vorming van nierstenen zou bevorderen.
• Verspreid het drinken over de hele dag. Vooral na de maaltijden en bij voorkeur ook ’s nachts De urine is dan meer geconcentreerd, zodat de kans op steenvorming groter is.
• Drink voor het slapengaan en eventueel ’s nachts een glas water zodat de urineproductie blijft doorgaan.
• Let op de kleur van je urine. Deze moet licht van kleur zijn. Een donkere urine is signaal dat je te weinig drinkt.
• Drink meer bij warm weer, sporten of koorts

Een aangepast dieet is meestal niet nodig. De belangrijkste aanbevelingen, naast veel drinken, zijn:

• Zorg voor een goede aanbreng van calcium. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, leidt een hoge calciuminname niet tot de vorming van nierstenen. Calcium zou zelfs een beschermend effect hebben.  Overdrijf niet, volg de aanbevelingen volgens de actieve voedingsdriehoek (3 tot 4 kleine glaasjes melk en 1 tot 2 sneetjes kaas per dag).
• Matigen het gebruik van dierlijke eiwitten (maximaal 150 vlees of vis per dag).
• Eet veel fruit en groenten.
• Matig het gebruik van zout.

Het is erg belangrijk dat je nierstenen probeert op te vangen, zodat ze verder onderzocht kunnen worden op hun samenstelling. Afhankelijk van de resultaten kan de arts soms verdere voedingsadviezen geven. Deze kunnen betrekking hebben op:

• het beperken van voeding rijk aan oxalaten (rabarber, spinazie, asperges, rode bieten, noten, chocolade, cacao, sterke koffie, thee, bier). Schrap deze voedingsmiddelen zeker niet van het menu, maar eet ze met mate.   
• het beperken van purinerijke voeding. Wees matig met orgaanvlees, bonen en paddenstoelen. Deze aanbeveling is vooral van toepassing voor personen met jicht.
• het beperken van dierlijke eiwitten.
• het regelmatig eten van fruit rijk aan citraat (kiwi, sinaasappelen, citroenen, grapefruit).

Lees meer

Lees minder

Neem contact op met je arts als je denkt dat je een niersteen hebt. Nierstenen hebben behandeling nodig als ze pijn of gezondheidsproblemen veroorzaken en als het lichaam ze niet spontaan afdrijft.

Neem contact op met je arts als:

• pijnstillers geen verlichting van de pijn geven;
• je koorts hebt;
• je hebt pijn hebt bij het plassen.

Lees meer

Lees minder

Mogelijke onderzoeken:

Urineonderzoek
Onderzoek op aanwezigheid van ondermeer rode bloedcellen, witte bloedcellen, en bacteriën. De urine wordt eventueel over 24 uur verzameld en dan onderzocht op de aanwezigheid van bepaalde stoffen (calcium, oxalaat, urinezuur, fosfaat).

Bloedonderzoek 
Onderzoek op aanwezigheid van bijvoorbeeld:

• rode bloedcellen (bloedarmoede);
• witte bloedcellen (ontstekingsparameters);
• creatinine (nierfunctie).

CT-scan
Via een CT-scan kan de xacte locatie en de grootte van de steen vastgesteld worden.

Echografie
Via een echografie kan een afwijking of zwelling van de nier aangetoond worden. Nierstenen en details zijn niet altijd goed zichtbaar maar het onderzoek is een veilig alternatief tijdens een zwangerschap. 

Lees meer

Lees minder

Lees minder

Lees meer

Je hebt een niersteen

• Drink niet teveel totdat je de steen hebt uitgeplast. Veel drinken kan een pijnaanval uitlokken.
• Plas in een potje en zeef de urine om de steen op de vangen. Op deze manier ben je zeker dat je de steen heeft uitgeplast en kan de samenstelling van de steen nadien onderzocht worden.
• Nadat je de steen hebt uitgeplast is het aan te raden om veel te drinken. Door veel te drinken, verdunt de urine en worden de nieren gespoeld.

Een niersteen voorkomen

Het risico op een niersteen is het grootst bij een sterk geconcentreerde urine. De belangrijkste aanbeveling is om de urine te verdunnen door veel te drinken.

• Drink twee tot drie liter vocht per dag. Door veel te drinken verdunt de urine en is de kans op vorming van nierstenen kleiner.
• Drink bij voorkeur water. Fruitsappen en frisdranken zijn omwillen van hun hoge suikergehalte af te raden. Vermijd coladranken. Deze zijn rijk aan fosforzuur, wat de vorming van nierstenen zou bevorderen.
• Verspreid het drinken over de hele dag. Vooral na de maaltijden en bij voorkeur ook ’s nachts De urine is dan meer geconcentreerd, zodat de kans op steenvorming groter is.
• Drink voor het slapengaan en eventueel ’s nachts een glas water zodat de urineproductie blijft doorgaan.
• Let op de kleur van je urine. Deze moet licht van kleur zijn. Een donkere urine is signaal dat je te weinig drinkt.
• Drink meer bij warm weer, sporten of koorts

Een aangepast dieet is meestal niet nodig. De belangrijkste aanbevelingen, naast veel drinken, zijn:

• Zorg voor een goede aanbreng van calcium. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, leidt een hoge calciuminname niet tot de vorming van nierstenen. Calcium zou zelfs een beschermend effect hebben.  Overdrijf niet, volg de aanbevelingen volgens de actieve voedingsdriehoek (3 tot 4 kleine glaasjes melk en 1 tot 2 sneetjes kaas per dag).
• Matigen het gebruik van dierlijke eiwitten (maximaal 150 vlees of vis per dag).
• Eet veel fruit en groenten.
• Matig het gebruik van zout.

Het is erg belangrijk dat je nierstenen probeert op te vangen, zodat ze verder onderzocht kunnen worden op hun samenstelling. Afhankelijk van de resultaten kan de arts soms verdere voedingsadviezen geven. Deze kunnen betrekking hebben op:

• het beperken van voeding rijk aan oxalaten (rabarber, spinazie, asperges, rode bieten, noten, chocolade, cacao, sterke koffie, thee, bier). Schrap deze voedingsmiddelen zeker niet van het menu, maar eet ze met mate.   
• het beperken van purinerijke voeding. Wees matig met orgaanvlees, bonen en paddenstoelen. Deze aanbeveling is vooral van toepassing voor personen met jicht.
• het beperken van dierlijke eiwitten.
• het regelmatig eten van fruit rijk aan citraat (kiwi, sinaasappelen, citroenen, grapefruit).

Lees minder

Lees meer

Lees minder

Lees meer