Schizofrenie is een psychische stoornis die behoort tot de psychotische aandoeningen. Een psychose kan bestaan uit wanen, hallucinaties, een vreemde manier van praten en chaotisch gedrag. Naast psychotische kenmerken, komen er nog andere verschijnselen voor die onderverdeeld worden in ‘positieve’ en ‘negatieve’ symptomen.

Positieve symptomen
Met positieve symptomen wordt het gedrag bedoeld dat erg uitgesproken is, er is een ‘teveel’ van. Bijvoorbeeld:

• wanen (overtuigingen die niet juist zijn);
• hallucinaties (dingen zien, horen, ruiken, proeven en voelen die er niet zijn);
• ontregelde spraak (stotteren, vreemde woorden gebruiken, vreemd accent,…);
• ontregeld gedrag (rusteloos, ongepast gedrag).

Negatieve symptomen
Negatief betekent in dit geval dat het lijkt alsof er aan het gedrag iets ontbreekt, er mist iets. Bijvoorbeeld:

• leeg gevoel (emotioneel vlak);
• apathie (nauwelijks praten of bewegen, staren);
• snelle mentale uitputting;
• concentratieverlies;
• vervlakking gevoelsleven (gevoelens moeilijk uiten).

Het verloop van schizofrenie verschilt sterk. Er is een terugkerend patroon van positieve en negatieve symptomen, sterk variërend in duur en in ernst. Tussenin zijn er perioden van herstel en relatieve stabiliteit.  Na elke volgende psychose is er echter minder goed herstel, zodat de psychische toestand geleidelijk achteruit gaat.  Dit is vooral na de eerste psychosen het geval. Na ongeveer vijf jaar is er doorgaans geen verdere verslechtering.

Het verloop wordt ook bepaald door de aandoeningen die naast schizofrenie bestaan. Zo gaat schizofrenie vaak samen met andere psychische aandoeningen zoals depressies en angststoornissen. Gedachten van zelfmoord komen veel voor en er is een grotere kans op verslaving aan drank en drugs. 

Mensen met schizofrenie zijn erg gevoelig voor stress. Ze maken regelmatig een crisis door, gevolgd door een opname. Ze zijn minder stabiel en functioneren minder goed. Dat geldt onder meer voor schoolprestaties, het werk, de zelfzorg en het onderhouden van relaties.

Behandeling is gericht op het bestrijden van een psychose, het voorkomen van een nieuwe psychose en het opbouwen van een ‘nieuw’ bestaan (dagbesteding, wonen, werken,…). Voor het bestrijden en voorkomen van een psychose wordt er medicatie (anti-psychotica) voorgeschreven. Soms kunnen cognitieve gedragstherapie of elektronconvulsieve therapie (ECT) helpen.

Lees meer

Lees minder

De oorzaak van schizofrenie is niet duidelijk. Genetische aanleg speelt een belangrijke rol. Er is een vrij groot aantal afwijkende genen die de kans op schizofrenie groter maken. Een genetische aanleg komt past tot uiting door bepaalde omgevingsfactoren, bijvoorbeeld:

• ingrijpende gebeurtenissen:
• seksueel misbruik.
• stressvolle jeugdjaren.
• omgeving (armoede, slechte levensomstandigheden).
• drugs.

Hierover bestaat echter nog veel onduidelijkheid.

Lees meer

Lees minder

Contacteer je arts wanneer je jezelf herkent in de kenmerken van schizofrenie. De arts zal samen met je de mogelijke behandelingen bespreken en kan je doorverwijzen voor gespecialiseerde hulpverlening.

Lees meer

Lees minder

Toekomstplan

Na een psychose is het belangrijk dat je je leven weer probeert op te bouwen. Samen met hulpverleners, en eventueel uw familie, kun je een plan opmaken over hoe je verder wilt: een toekomstplan. Een plan, geeft een overzicht, een houvast. Hierin kan staan:

• Hoe een psychose voorkomen.
• Doelstellingen voor de toekomst.
• Wat wil je bereiken;
• Hoe kun je dat bereiken.
• Welke hulp heb je daarbij nodig.
• Wensen en mogelijkheden op gebied van:
• wonen (zelfstandig, bij familie, onder begeleiding).
• opleiding, werk en dagbesteding.
• contact met anderen (sport, vereniging, vrienden,…).
• Wat te doen in noodgevallen, bijvoorbeeld afspraken over:
• gebruik medicatie tijdens psychose.
• eventuele opname.

Dagbesteding

Probeer regelmaat aan te brengen in je leven. Een regelmatig leven helpt stress te voorkomen. Zorg ervoor dat je iets om handen hebt. Zoek activiteiten die je zinvol vindt, die je leuk vindt en die je goed liggen. Organiseer je activiteiten door een dag- of weekprogramma te maken.

Wat er in een dagprogramma kan staan:

• dagelijkse dingen, zoals:
• vast tijdstip voor opstaan.
• vast tijdstip voor maaltijden.
• boodschappen.
• opruimen, de was doen,….
• rekeningen betalen.
• gaan werken/ vrijwilligerswerk/dagactiviteitencentrum.
• gaan sporten.

Met medicatie en hulp kun je lange tijd in evenwicht blijven. Veel mensen met schizofrenie maken echter opnieuw slechte perioden mee. Niet zelden komen ze opnieuw in een psychose terecht. Soms is daar een duidelijke reden voor, zoals het stoppen met medicatie, maar het kan ook zomaar gebeuren. Een psychose kondigt zich vaak aan.

Leer waarschuwingssignalen herkennen

• Wat waren de waarschuwingssignalen bij een vorige psychose?
• Vraag aan mensen uit je omgeving of zij zagen dat er iets aan je gedrag veranderde.
• Houd een dagboekje bij. Zo kun je eventueel signalen bij uzelf opmerken. Noteer hierin bijvoorbeeld:
• wat je gedaan hebt.
• hoe je je voelde.
• wie je ontmoet hebt.
• welke medicatie je gebruikt heeft.
• of je hebt gedronken.

Mogelijke waarschuwingssignalen

• vergeetachtigheid;
• achterdochtiger zijn dan anders;
• vreemde ideeën;
• meer belangstelling voor geloof, filosofie en magie;
• minder logisch denken;
• snel afgeleid zijn;
• somberheid;
• sneller geïrriteerd zijn;
• futloos zijn;
• slecht slapen;
• meer of minder eten;
• angstiger zijn dan normaal;
• uzelf minder goed verzorgen;
• problemen op school/werk.

Schakel tijdig hulp in. Als je snel goede hulp krijgt, kun je de schade beperken.

Stress kan een psychose uitlokken. Je kunt stress in de hand houden door signalen van stress te herkennen, overzicht te houden en bewust te leren ontspannen.

Stress herkennen
Als stress te veel oploopt en te lang aanhoudt, ontstaan er klachten.

• Lichamelijk: spierpijn, klamme handen, slecht slapen, hartkloppingen,… .
• Psychisch: lusteloos, rusteloos, gejaagd, snel geïrriteerd,… .
• Gedrag: concentratieproblemen, piekeren, cynisme, overmatig gebruik van alcohol, drugs of medicatie,... .

Overzicht bewaren
Enkele tips:

• Gebruik een agenda om je dagen te plannen.
• Maak lijstjes, bijvoorbeeld:
• verjaardagen naasten;
• boodschappen;
• medicatie die je gebruikt.
• Neem niet te veel hooi op de vork. Plan je agenda niet te vol, plan bewust tijd in voor ontspanning.

Leer ontspannen
Je kunt bewust leren ontspannen door middel van ontspanningsoefeningen of door te gaan sporten.

Lees minder

Lees meer

Lees minder

Lees meer

Lees minder

Lees meer