Reumatoïde artritis (RA) is een ziekte die zich kenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Ontstekingen kunnen echter ook op andere plaatsen in het lichaam voorkomen. De aandoening is chronisch, genezing is dus niet mogelijk.

RA heeft een wisselend verloop. Actieve perioden met gewrichtsontstekingen, wisselen af met rustige perioden waarin de ontstekingen verminderen of afwezig zijn. De ontstekingen treden het meest op in de vingergewrichten, polsen en teengewrichten. Ook andere gewrichten zoals schouder, knie, elleboog, hand, voet/enkel, kaak, heup en nekwervels zijn vaak aangedaan.

Typische klachten zijn:

• stijfheid (ochtendstijfheid);
• pijn bij bewegen en belasten van het gewricht;
• pijnlijk, gezwollen, warm gewricht;
• minder goede beweeglijkheid;
• vermoeidheid;
• reumaknobbeltjes (pijnloze onderhuidse knobbels).

In het begin van de aandoening en in tijden van actieve ontstekingen kunnen een aantal algemene klachten voorkomen zoals:

• koorts;
• moeheid;
• algemeen gevoel van ziek zijn;
• gewichtsverlies.

Wanneer een ontsteking blijft aanhouden, kan het gewricht beschadigd raken, met vervormingen tot gevolg. Voornamelijk aan de handen en voeten. Met een goede behandeling kan dit echter vaak voorkomen worden. Ontstekingen kunnen ook ontstaan buiten de gewrichten en pezen. Het gaat dan om ontstekingen aan ondermeer de ogen, huid, longen hart, nieren en bloedvaten.

RA komt vrij vaak voor, bij ongeveer 1 op 100 personen. Vrouwen worden twee tot drie keer meer getroffen dan mannen. De aandoening begint vaak na veertig jaar maar kan op alle leeftijden voorkomen. Onder de leeftijd van zestien jaar wordt er gesproken van jeugdreuma.

Behandeling is gericht op het bestrijden van de ontstekingen en het zorgen dat de gewrichten in een zo goed mogelijke conditie blijven. Er wordt bijna altijd medicatie voorgeschreven om de pijn te bestrijden en de ontstekingen te onderdrukken. Daarnaast kunnen een aantal leefregels helpen om de schade aan de gewrichten zoveel mogelijk te beperken.

Lees meer

Lees minder

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte. Hierbij valt het afweersysteem niet alleen indringers als bacteriën en virussen aan, het keert zich ook tegen het eigen lichaam. Dit veroorzaakt ontstekingen. De precieze oorzaak is niet gekend. Mensen met een erfelijke aanleg zouden een grotere kans hebben om de ziekte te ontwikkelen. Daarnaast zouden ook omgevingsfactoren zoals roken een risicofactor kunnen zijn.

Lees meer

Lees minder

• Neem zorgvuldig en voldoende lang je geneesmiddelen in; de meeste beginnen pas goed te werken na enkele maanden. Het kan ook zijn dat andere geneesmiddelen moeten geprobeerd worden. Wat goed is voor de ene is soms weer minder werkzaam bij de andere.
• Ga regelmatig op controle bij je behandelende arts(en). Regelmatige bloed- en urinecontrole zijn noodzakelijk.
• Contacteer bij koorts onmiddellijk je huisarts. Het gebruik van een aantal geneesmiddelen tegen RA verhoogt de kans op infecties (urine- en luchtweginfecties).
• Een aantal vaccinaties bevatten afgezwakte levende organismen. Deze worden afgeraden bij RA. Bespreek dit met je arts.

Met een aantal leefstijladviezen kunnen de gevolgen van RA beperkt worden.

• Blijf steeds bewegen. Spieren en gewrichten worden dan sterker en soepeler en de botten verstevigen. Tijdens een rustige fase kan je meer doen dan tijdens periodes van actieve ontsteking. Beweeg steeds binnen je eigen grenzen.
• Stop met roken.
• Houd je gewicht onder controle. Bij overgewicht worden de gewrichten extra belast.
• Bescherm jezelf tegen kou, tocht en vochtigheid.
• Probeer stress te vermijden. Stress kan RA uitlokken of verergeren.
• Heel wat nuttige hulpmiddelen (speciaal bestek, douchezit, wandelstok...) zijn verkrijgbaar bij je apotheker. Vraag hem/haar om raad.

Lees meer

Lees minder

Contacteer je arts bij symptomen die kunnen wijzen op RA. Deze kan je doorverwijzen naar een reumatoloog. Wanneer tijdens de behandeling nieuwe klachten optreden of klachten verergeren, bespreek je dit best met je behandelend arts.

Lees meer

Lees minder

De reumatoloog stelt de diagnose voornamelijk op basis van uw klachten en lichamelijk onderzoek.

Aanvullende onderzoeken:

Bloedonderzoek

• ontstekingswaarden bij een actieve ontsteking (CRP waarde)
• reumafactoren (anti-CCP waarde)
• bezinkingssnelheid rode bloedcellen (BSE waarde)
• bloedarmoede

Gewrichtspunctie
Via een naald wordt er vocht uit het gewricht opgezogen, dat verder onderzocht kan worden.

Röntgenfoto
Soms kan een beschadiging van het gewricht zichtbaar zijn op een röntgenfoto.

Er is geen enkel onderzoek dat de diagnose van RA zwart op wit kan bevestigen. Bovendien kunnen klachten in het begin vaag zijn. Het kan daarom lang duren voordat duidelijk is dat iemand RA heeft.

Lees meer

Lees minder

Lees minder

Lees meer

Keuken

• Zorg voor een praktische indeling van de keuken.
• Zet alle spullen zo neer dat ze goed met twee handen te pakken zijn.
• Zorg ervoor dat alle werkvlakken op dezelfde hoogte zijn en goed aansluiten. Zo kun je voorwerpen schuiven en voorkom je onnodig tillen.
• Een hendelkraan is makkelijker te hanteren dan een gewone draaikraan.
• Zet spullen op een makkelijk te bereiken plaats, zodat je niet onnodig hoeft te rekken en strekken. Zet zware en veelgebruikte spullen zoveel mogelijk op een hoogte waar je makkelijk bij kunt. Laat uittrekbare draadmanden of laden monteren in de onderkastjes.

Koken

• Pak voor je gaat koken alle spullen die je nodig heeft.
• Polllepels, messen en dergelijke zijn makkelijker te hanteren als je er verdikkingsmateriaal omheen doet.
• In de winkel is er een groot aanbood aan reeds gewassen/geschilde/gesneden voeding.
• Kies voor verpakkingen die makkelijk te openen zijn.
• Groenten kunnen ook gekookt worden in een frituurmandje. Je tilt dit makkelijker uit de pot en hoeft de groenten dus niet af te gieten.
• Voorzie een voorraad aan kant- en klare maaltijden voor een periode dat je meer klachten hebt.
• Gebruik een antislipmatje om een pan of snijplank niet weg te laten glijden.

Wassen en schoonmaken

• Plaats de wasmachine op een verhoging van ongeveer dertig centimeter, zodat je minder moet bukken. Je kunt de was ook zittend uithalen.
• Laat de was als zoveel mogelijk van tevoren sorteren.
• Doe de strijk al zitten. Let er wel op dat de strijkplank niet te hoog staat.
• Vermijd wringen. Wring een dweil eventueel uit door hem om de kraan te wikkelen, zo heb je minder kracht nodig.
• Gebruik een borstel en blik met een lange steel.
• Gebruik eventueel een karretje om schoonmaakspullen zoals een gevulde emmer te verplaatsen.

Bij RA is het nodig dat je blijft bewegen. Onderzoek toont aan dat bewegen, zowel in de rustige als actieve fase geen schade aan de gewrichten toebrengt, maar juist leidt tot gezondheidsvoordelen. Spieren en gewrichten worden sterker en soepeler en de botten verstevigen. Op deze manier kunnen allerlei dagelijkse handelingen beter uitgevoerd worden.

Volgende regels kun je altijd toepassen, zowel in de actieve als de rustige fase van RA:

• Als de pijn tijdens de activiteit duidelijk verergert, pas dan de activiteit aan. Als de pijn daarna niet overgaat, stop dan eventueel met de activiteit.
• Als pijn langer dan twee uur na het doen van een activiteit blijft aanhouden, ben je te ver gegaan. Doe het volgende keer rustiger aan.

Geschikte sporten bij RA zijn activiteiten waarbij je gelijkmatig beweegt, terwijl je gewrichten geen grote schokken te verduren krijgen. Denk aan fietsen, wandelen en zwemmen. Enkele tips:

• Fietsen:
• Bescherm je gewrichten bij fietsen door in een lichte versnelling te fietsen en rechtop te zitten.
• Een terugtraprem is beter dan een handrem.
• Een elektrische handrem of trapondersteuning kunnen het fietsen comfortabeler maken.
• Wandelen
• Draag stevige schoenen.
• Ga wandelen op een stevige ondergrond.
• Zwemmen
• In water belast je je gewrichten weinig, ze worden ondersteund door het water.
• Zwemmen in verwarmd water kan aangenaam zijn bij pijnlijke gewrichten.
• Bij mensen met nekklachten is zwemmen niet zo geschikt. Overleg eventueel met je arts of reumatoloog.

Uiteraard kun je ook andere sporten uitoefenen. Kies voor een sport die je aankunt en waar je plezier aan beleeft. Beweeg steeds binnen je eigen grenzen. Vraag eventueel meer advies aan je reumatoloog.

Bewegen tijdens de actieve fase

• Probeer tijdens deze fase je gewrichten soepel te houden met oefeningen. Je kunt eventueel ook wat oefeningen doen om je spieren te versterken. Laat je eventueel begeleiden door een kinesist.
• Voer oefeningen wat minder lang achter elkaar uit en in een rustiger tempo.
• Het kan aangenaam zijn om de gewrichten te koelen met een koudepakking. Koelen voor het oefenen kan de pijn verminderen.

Bewegen tijdens de rustige fase

• Probeer tijdens deze fase oefeningen te doen die de gewrichten soepel houden, de spieren sterker maken en de conditie verbeteren. Deze oefeningen kun je in principe zelfstandig uitvoeren. Vraag eventueel advies aan een kinesist.
• Bouw oefeningen geleidelijk aan op en voer oefeningen geleidelijk aan iets langer en vaker uit.
• Blijf alert voor pijn en voorkom overbelasting.
• Bij pijnlijke spieren kan warmte aangenaam zijn. Ochtendstijfheid kan bijvoorbeeld sneller verdwijnen door oefeningen te doen na een warme douche of een warm bad. Ook oefenen in een verwarmd zwembad kan aangenaam zijn.

Pijn is een waarschuwing, een teken dat je moet oppassen. Het kan handig zijn een pijndagboek bij te houden om je lichaam en de pijn beter te leren kennen. Hierin kun je ondermeer noteren:

• waar je pijn heeft.
• hoe erg de pijn is.
• welke pijnstillers je gebruikt hebt en of ze hebben geholpen.
• in welke omstandigheden, bij welke activiteit je pijn had.

Enkele tips om pijn te verminderen of als minder te ervaren:

• Leer bewust ontspannen. Pijn is een schrikreactie. De spieren in het lichaam spannen zich op, waardoor pijn verergert.
• Let op met pijnstillers. Deze verdoezelen het ‘pijnsignaal’ waardoor je je makkelijker kan overbelasten.
• Door andere dingen te doen, kan de pijn naar de achtergrond verdwijnen. Verdiep je in een goed boek of voer een interessant gesprek. Je voelt de pijn nog wel, maar hebt er minder last van.
• Probeer enkele oefeningen uit om de pijn ‘weg te denken’.
• Denk aan leuke dingen.
• Probeer pijn voor te stellen als een voorwerp of symbool dat je vervolgens uit je gedachten bant.
• Praat niet steeds over de pijn.

Zoek zowel in de rustige als actieve fase van RA een evenwicht tussen rust en activiteit. Waar dit evenwicht juist ligt, moet je zelf bepalen. Na een tijdje kun je steeds beter inschatten of een inspanning te veel is of niet.

Enkele tips:

• Doe niet alles zelf. Door sommige taken aan een ander over te laten, kun je andere dingen wel blijven doen. Laat bijvoorbeeld iemand anders afwassen, zodat je meer energie hebt om te koken.
• Neem regelmatig pauzes. Zo voorkom je oververmoeidheid. Hoeveel pauze je nodig hebt, kun je best zelf aanvoelen.
• Wissel houdingen en bewegingen af.
• Sta op voor een drankje te halen tijdens een film.
• Zorg voor afwisseling in huishoudelijke taken. Was bijvoorbeeld eerst de glazen, droog ze af en berg ze op. Doe daarna hetzelfde voor de borden, vervolgens voor het bestek enzovoort.
• Wissel zware en lichte taken af.
• Maak een goede planning. Probeer bezigheden zoveel mogelijk over de week te verdelen. Plan ook je rustpauzes bewust in.

Door je gewrichten te beschermen kun je achteruitgang zoveel mogelijk beperken.

• Probeer je gewrichten niet te ver te buigen of te strekken:
• Ga niet op je tenen staan om iets van een hoge plank te nemen. Gebruik een keukentrapje.
• Vermijd wring- en draaibewegingen met je handen zoals bij het schillen van groenten of fruit met een mesje.
• Vermijd plotse bewegingen zoals snel opstaan uit een stoel of snel de trap oplopen. Er komt dan teveel kracht ineens op het gewricht.
• Verdeel de belasting over meerdere gewrichten:
• Pak voorwerpen met twee handen vast.
• Verdeel het gewicht van een dienblad over je polsen en onderarmen.
• Draag een bord op je vlakke hand, in plaats van tussen duim en wijsvinger.
• Ontzie de kleine gewrichten (handen, voeten).
• Draag een tas aan je arm of over je schouder in plaats van aan je hand.
• Duw een deur open met je schouder in plaats van met je handen.
• Leun op je polsen wanneer je opstaat uit een stoel, niet op je vingers.
• Maak gebruik van hulpmiddelen zoals een keukentrapje, een elektrische blikkenopener,… .

Wassen, douchen, baden

• Doe de badkamerdeur niet op slot. Mocht er iets gebeuren, dan zijn anderen direct bij je. Hang eventueel een bordje ‘bezet’ op de deur.
• Als je een persoonlijk alarm hebt, neem dit dan mee als je je gaat wassen.
• Leg een antislipmat in de douche en/of bad om uitglijden te voorkomen.
• Zorg voor voldoende handgrepen en steunpunten in de badkamer.
• Voorzie een thermostaatkraan zodat je de temperatuur van het water niet steeds moet regelen.
• Leg zoveel mogelijk benodigdheden binnen handbereik.
• Een verlengde badborstel kan handig zijn.

Aan- en uitkleden

• Zittend aankleden is vaak minder vermoeiend.
• Leg je kleren van tevoren klaar.
• Vervang kleine knoopjes door grote of vervang ze door klittenband.
• Vermijd kleding met een sluiting aan de achterzijde.
• Voorzie een ring of lus aan ritsen zodat je meer grip hebt. Je kunt de rits ook vervangen door klittenband.
• Naai eventueel twee lussen aan de binnenkant van de tailleband van een broek of een rok. Zo kun je kledingstukken makkelijker aantrekken.
• Gebruik een verlengde schoenlepel om je schoenen aan te trekken.
• Kies voor ruimvallende kledij in een rekbare stof.
• Kleed je warm genoeg aan. Kou kan er voor zorgen dat je meer last hebt van klachten.
• Zorg voor goed ventilerende kledij, gemaakt van natuurlijke stoffen zoals wol, katoen en linnen.

Voetverzorging

• Draag geen knellende kousen en sokken. Deze belemmeren de bloedsomloop.
• Draag bij zweetvoeten kousen en sokken van katoen of wol. Deze nemen vocht op.
• Spoel na het wassen je voeten steeds goed af. Droog ze vervolgens goed af, vooral tussen de tenen en bij de nagelriemen.
• Zorg voor een constante temperatuur bij een voetbad (ongeveer 37°C). Neem geen wisselbaden met warm en koud water, deze kunnen ontstekingen verergeren. Blijf niet langer dan vijf minuten in het water. Bij langer baden wordt de huid van de voeten week en kwetsbaar voor wondjes.
• Controleer je voeten dagelijks op wondjes. Gebruik een handspiegeltjes om je voetzool te controleren. Bedek eventuele wondjes met een steriel gaasje. Gebruik geen zalfjes. Wondjes die langer dan vijf dagen open zijn, laat je best controleren door een arts.
• Knip nagels recht af en niet te kort.
• Laat je voeten eventueel verzorgen door een pedicure.

Schoenen

• Een schoen met veters sluit het beste om de voeten heen en geeft het meeste steun. Wanneer veters moeilijk zijn, kies dan voor een schoen die hoog op de wreef sluit met klittenband of een gesp.
• Let erop dat de neus van de schoen voldoende breed en hoog is.
• Kies voor schoenen met een stevige hiel zodat de enkels voldoende steun krijgen. De hak is bij voorkeur niet hoger dan twee tot drie centimeter.
• Zorg ervoor dat de schoenzool goed op de voetzool aansluit. Gebruik eventueel een (op maat gemaakt) inlegzooltje.
• Koop schoenen op het einde van de dag, omdat de voeten dan vaak wat gezwollen zijn. Let erop dat de schoenen in de winkel al goed zitten.
• Wanneer je geen goed passende schoenen vindt, kan een orthopedisch schoenmaker speciale schoenen op maat maken. Vraag meer advies aan je behandelend arts.

• Neem zorgvuldig en voldoende lang je geneesmiddelen; de meeste beginnen pas goed te werken na enkele maanden. Het kan ook zijn dat andere geneesmiddelen moeten geprobeerd worden. Wat goed is voor de ene is soms weer minder werkzaam bij de andere.
• Ga regelmatig op controle bij je behandelende arts(en). Regelmatige bloed- en urinecontrole zijn noodzakelijk.
• Contacteer bij koorts onmiddelijk je huisarts. Het gebruik van een aantal geneesmiddelen tegen RA verhoogt de kans op infecties (urine- en luchtweginfecties).
• Een aantal vaccinaties bevatten afgezwakte levende organismen. Deze worden afgeraden bij RA. Bespreek dit met je arts.
• Voorkom (over)belasting van de gewrichten maar blijf in beweging.
• Zorg voor een goede conditie: getrainde spieren onlasten de gewrichten.
• Probeer stress te vermijden. Stress kan RA uitlokken of verergeren. Lees onze tips om stress onder controle te houden.
• Stop met roken, roken verlaagt je immuniteit. Lees onze zelfzorgtekst of ons volledige dossier. Als het je niet lukt om te stoppen met roken, zorg dan voor voldoende aanvoer van antioxydanten. Eet veel fruit en groenten of vraag je apotheker naar een voedingssupplement met antioxydanten.
• Vermijd overgewicht. Lees onze zelfzorgtekst overgewicht.
• Eet gezond. Veel groenten, fruit, olijfolie van 1ste koude persing, noten en vette vis moeten zeker op de menu staan. Zij verbeteren de immuniteit en verminderen het ontstekingsproces. Probeer de consumptie van rood vlees zoveel mogelijk te beperken. Rood vlees bevordert ontstekingen.
• Voedingssupplementen op basis van omega-3-zuren en vitamine D zijn een sterke aanrader. Vraag advies aan je apotheker.
• Heel wat nuttige hulpmiddelen (speciaal bestek, douchezit, wandelstok...) zijn verkrijgbaar bij je apotheker. Vraag hem/haar om raad.
• Surf eens naar www.RALiga.be.

Lees minder

Lees meer

Lees minder

Lees meer

Lees minder

Lees meer